Nynke Laverman onthutsend en onheilspellend spannend

Voor elk Nederlands woord zijn er zeven Friese woorden. Voor elke Nederlandse gevoelsbeschrijving heeft de Fries het rijke genot er zeven voorhanden te hebben. En, sommige gevoelens laten zich enkel in het Fries uitdrukken, dat is precies wat Nynke Laverman op haar nieuwe album Nomade laat horen.


Ik trek de groezelige vitrage wat dichter naar het centrum van de kier. De kier waardoor het zwakke schijnsel van de lantaarnpaal mij begeleidt als ik de cd in de lade van de speler leg. Een bijna ritueel moment, waarbij ik met mijn ogen dicht op play druk. Het materiaal op deze schijf komt van ver, maakt nieuwsgierig en wekt hooggespannen verwachtingen.

as de jûn ferdwynt
yn 'e bûse fan de nacht
(uit: de toek-toek tuorren)

Het unieke artwork van de hoes doet het vuur nog meer aanwakkeren. Mysterieus, symbolisch wellicht en raar, één oog gesloten, één oog open.

Dit volledig zelf geschreven werk knalt van de plaat, haar stem trekt de jonge, nietsvermoedende knoppen van de prunus in bloei, kleurt de oranje vlammen van het vuur blauw. Laverman schrijft literair mooi, zingt, dan weer intiem, dan weer in een uitbarsting. Om de zang heen kronkelt een bijna björkachtig spannend instrumentarium, en daarbij klinkt het album onheilspellend diep. Diep, alsof je, met je arm reikend door het zwart van de speaker, het muffe, verweerde tentdoek van de nomade kunt aanraken.

do hingest my al dagen om it hert
al dagen leist my dwersoer yn it liif

rek ik ús leafde út

(uit: heechspanning)

Het is bijna ongelooflijk dat dit album van Friese bodem komt. Unieke, inventieve wereldmuziek. Schrijf Laverman, schrijf! En laat de zomer eerder komen!

Natalie Merchant

Warme klanken omklemmen de houten vloer, wrikken aan de nagels die haar op de plaats houden, laten haar kraken. Haar stem kruipt langs vochtige muren, door de hoeken waar het licht schimmelend behang weifelend omkrult. In de duisternis licht zij op, verschijnt, en lijkt, als het ware, te zweven: Natalie Merchant.

Zij kwam, eigenlijk al lang geleden, met de 10,000 Maniacs. Zij coverde Spingsteen's Because the Night. Zij ging voor MTV Unplugged, Zij ging, van Tigerlily, van Ophelia naar Motherland, en steeg naar eenzame hoogte. Eenzame hoogte als ze samen met Peter Gabriel zijn uitzonderlijk mooie Red Rain zingt, Zelfs echt onbereikbaar is zij in de samenwerking met de Cowboy Junkies en Ryan Adams op Trinity Revisited.

Haar albums zitten ver weggestopt in mijn geheime laadje. Ik haal ze te voorschijn op momenten dat het er even echt toe doet. Soms kan ik het gewoonweg niet laten,en zet ik haar brutaal op.

Dan zie ik buiten, op de schutting, dat een mus zijn snavel over de rand van de groen uitgeslagen schutting haalt, even pielt tussen de nog kale knoppen van kamperfoelie en zich met opwippend kontje een vogeldrol laat ontvallen. Zo'n spontane ontroerende observatie is onbedwingbaar mooi als Merchant daarbij is. Op dat moment zijn daar stille tranen die verder zicht ontnemen.

Trinity Revisited - Natalie Merchant en de Cowboy Junkies
Red Rain - Peter Gabriel, Michael Stipe en Natalie Merchant

Gloomy Krista Detor & Dave in Thights (9 maart 2009 - Bakkeveen)

In de geur van ieders avondeten, tussen mensen die elkaar allemaal schijnen te kennen, aanschouwden wij Krista Detor, en wensten ons in de enigheid.

Overdag schuimen zij over de binnenwegen van Friesland, trotseren zij onze zandpaden en ademen de historie en de cultuur. 'Shame on the Americans and America where the oldest building was build in 1969'. 's Avonds spelen zij op de mooiste locatie die een muziekpodium kan hebben: de Slotplaats in Bakkeveen. Krista Detor op piano, David Weber op gitaar, zang en harmonica.

Op de tweede mooie dag van dit jaar zingt Detor je in slaap. Bescheiden begeleid door David Weber, die, uiterst muzikaal, op al haar albums een uiteenlopend instrumentarium hanteert. Detor is spraakzaam, zoals elke Amerikaan, over politiek en Obama en dat alles ooit goedkomt, speelt nummers van 'Mudshow' en 'Cover their Eyes' en van het in 2007 uitgebrachte concept album (en in Nederland lastig te verkrijgen) 'Wilderness Plots'. Ze zingt je in slaap, maar als ze dan uithaalt zie je door de kleine ramen van de Slotplaats donderwolken achter hevig wiegende boomtoppen, terwijl je weet dat het een heldere nacht is.

Maart 2010 komt er een nieuw album. Eén nummer speelt zij daarvan. Tot dan zal de prunus bloeien, en de kamperfoelie geuren. Tot dan zal ik wachten op de rest!